ย้อนอดีตสยามประเทศผ่านฟิล์มกระจก

การจินตนาการชีวิตความเป็นอยู่ในอดีตนั้นไม่ใช่เรื่องง่าย แต่นิทรรศการชุดใหม่นี้จะพาผู้คนทั่วโลกไปสำรวจวิถีชีวิตประจำวันของชาวสยามริมฝั่งแม่น้ำเจ้าพระยา และแม่น้ำลำคลองมากมายหลายสายในกรุงเทพฯ ตั้งแต่ช่วงปลายศตวรรษที่ 19 จนถึงกลางศตวรรษที่ 20

Google ร่วมกับกรมศิลปากรและหอศิลปวัฒนธรรมแห่งกรุงเทพมหานคร เปิดตัวนิทรรศการ “ฟิล์มกระจก: เรื่องราวเหนือกาลเวลา” (Glass Plate Negatives: Stories That Transcend Time) ในรูปแบบดิจิทัล เปิดให้ผู้คนทั่วโลกย้อนชมเรื่องราวในอดีตผ่านทาง Google Arts & Culture โดยมีท่านผู้หญิงสิริกิติยา เจนเซน พระราชนัดดาในพระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถ​บพิตร รับหน้าที่เป็นภัณฑารักษ์

พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวเป็นกษัตริย์แห่งสยามประเทศพระองค์แรกที่พระราชทานอนุญาตให้ช่างภาพถ่ายภาพพระองค์ ต่อมา พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว พระราชโอรสในพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงเผยแพร่ศิลปะการถ่ายภาพให้เป็นที่รู้จักมากขึ้นในสยามประเทศ คอลเลกชันฟิล์มกระจกจากสำนักหอจดหมายเหตุแห่งชาตินี้ได้รับการขึ้นทะเบียนเป็นมรดกความทรงจำแห่งโลกของยูเนสโก ในปี พ.ศ. 2560 ซึ่งภาพถ่ายเหล่านี้ไม่เพียงแต่ถ่ายทอดเรื่องราวความใกล้ชิดระหว่างพระมหากษัตริย์ไทยและเหล่าพระบรมวงศานุวงศ์กับประชาชนเท่านั้น แต่ยังแสดงให้เห็นถึงความเปลี่ยนแปลงและวิวัฒนาการความเจริญก้าวหน้าของสยามประเทศด้วย โดยเป็นการนำภาพจากคอลเลคชันสุดพิเศษมาร้อยเรียงเป็นเรื่องราวในมุมมองต่างๆ ผ่านนิทรรศการนี้

ชุดเนื้อหาที่นำมาจัดแสดงจะเริ่มด้วยประวัติศาสตร์การถ่ายภาพด้วยฟิล์มกระจกของสยาม ซึ่งประกอบไปด้วยภาพฟิล์มกระจกในช่วงระหว่างปลายศตวรรษที่ 19 ถึงต้นศตวรรษที่ 20 โดยบอกเล่ารายละเอียดความเป็นมาของการถ่ายภาพที่เกิดขึ้นในราชอาณาจักรไทย ซึ่งนับเป็นรูปแบบใหม่แห่งการค้นพบและศิลปะเลยก็ว่าได้

จากนั้นจะเป็นภาพชุดปฐมบรรพ การเสด็จประพาสหัวเมืองของพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รวบรวมภาพที่บอกเล่าถึงการเสด็จประพาสตามหัวเมืองต่างๆ ซึ่งรวมถึงเพชรบุรีและอยุธยา

ต่อมาเป็นการนำเสนอภาพที่สะท้อนให้เห็นวิถีชีวิตประจำวันที่สุขสงบเรียบง่ายริมสองฝั่งแม่น้ำลำคลองของกรุงเทพฯ ในภาพชุดทุติยบรรพ สยามอันสุขสงบในรอยต่อของกาลเวลา ในยุคนั้นเริ่มมีการเดินทางไปมาหาสู่ระหว่างประเทศทั่วโลกมากขึ้น จึงเกิดเป็นภาพชุดตติยบรรพ ตะวันออกบรรจบตะวันตก ที่สะท้อนให้เห็นบทบาทของชาวตะวันตกที่ส่งผลต่อวิถีชีวิตและวัฒนธรรมของชาวสยาม ไม่ว่าจะในโรงเรียน เมืองท่า โรงพยาบาล และตามท้องถนน ไม่เพียงเท่านี้ ภาพความเจริญก้าวหน้าอันน่าทึ่งของประเทศไทยในศตวรรษที่ 20 ยังได้ถูกบันทึกไว้ในภาพชุดจตุตถบรรพ เร่งรุดไปข้างหน้า ซึ่งเน้นให้เห็นการเป็นน้ำหนึ่งใจเดียวกันของคนในประเทศในขณะที่ระบบคมนาคมพัฒนาก้าวหน้าขึ้น

นอกจากนี้ ความงดงามของการถ่ายภาพด้วยเทคนิคฟิล์มกระจกแบบเปียกที่ได้รับการชุบชีวิตขึ้นมาอีกครั้งโดยกลุ่มช่างภาพชาวไทยยังได้ถูกถ่ายทอดไว้ในภาพชุดปริศนาในห้องมืดอีกด้วย

Google Arts & Culture ร่วมกับกรมศิลปากรและหอศิลปวัฒนธรรมแห่งกรุงเทพมหานคร พร้อมแล้วที่จะนำเสนอภาพฟิล์มกระจกที่หาชมได้ยากเหล่านี้สู่สายตาผู้ชมทั่วโลก โดยนิทรรศการนี้เป็นส่วนหนึ่งในความพยายามอย่างต่อเนื่องของ Google ที่ต้องการถ่ายทอดให้ทั่วโลกได้เห็นถึงความอุดมสมบูรณ์ของวัฒนธรรมไทย ไม่ว่าจะเป็นคอลเลกชันยุคสมัยใหม่ จากพิพิธภัณฑ์ศิลปะไทยร่วมสมัย ไปจนถึงความงดงามของพระราชวังบวรสถานมงคล หรือ "วังหน้า"

Discover Thailand through Glass Plate Negatives

It’s not easy to imagine what life was like in the past, but with this new exhibit, more people around the world can explore everyday life for Bangkokians along Chao Phraya and Bangkok's numerous canals from the late 19th to mid mid-20th century.

In partnership with the Fine Arts Department and the Bangkok Arts and Cultural Center, a new exhibit has been wonderfully curated by Ms. Sirikitiya Jensen, granddaughter of the late King Bhumibol Adulyadej. “Glass Plate Negatives: Stories That Transcend Time” is now available to the world on Google Arts & Culture.

King Mongkut was the first Siamese King to allow a photographer to take his photograph. Subsequently, his son, King Chulalongkorn, further popularized the art of photography in Siam. This collection of glass plate negatives from the National Archives in Bangkok was registered as  “UNESCO Memory of the World” in 2017. Photographs from these glass plates depict not only intimate moments within the lives of Kings and their families, but also documents change and development within the country. This exhibition has woven together a story utilizing photographs from this special collection.

This Series of exhibits starts with History of Glass Plate Photography in Siam with glass plate photos from late 19th to early 20th century, detailing how photography was embraced in the Kingdom, as a new way of discovery and art.

This is followed by a series of intimate captures of Siam Through the King’s Eyes including photos of King Chulalongkorn's trips throughout Siam, including Phetchaburi and Ayutthaya.

Photos of everyday calm along the rivers and canals of Bangkok are highlighted in Siamese Life Along the River In The Early Days. As world travel became more global, these captured Moments of East-West Encounters in Siam began to take place in schools, at sea ports, hospitals, and on the streets of Bangkok. Astonishing 20th Century Thailand in progression is also captured in Moving Forward highlighting unification of the country as the transportation systems develop.

The beauty of Collodion Wet Process, an early photographic technique, has been revived in present-day Bangkok with a group of Thai photographers  through What Happens Inside the Dark Room.

Together with the Fine Arts Department and Bangkok Arts and Cultural Center, Google Arts & Culture shares these rarely shown glass plate negatives to the global audience.This is part of our ongoing effort to share the richness of Thai culture to the world from modern collections from the Museum of Contemporary Art to the beauty of Thailand’s Front Palace.